Teknolojik atıklar her türlü geri dönüşüme karşın yaşadığımız gezegen için çok önemli bir sorun olmayı sürdürüyor. Çöpe gidenler ve atıl durumda kalan eserler kaçmış bir potansiyel olarak görülüyor. Bu bağlamda elektronik eserlerin üretiminde kullanılan hudutlu kaynakları korumak ismine neler yapabileceğini düşünen özel şirketler ve kurumlar, son devirde bilhassa uzun vadeli kullanılabilirliği odak noktaya alıyor. Atıkları olabildiğince azaltmak ve eser ömürlerini uzatmak ismine hayli değerli somut adımlar da atılıyor. Örneğin Avrupa Birliği, Avrupa’da satılacak telefonlar ve öteki birçok elektronik eser için çok ses getiren bir ortak şarj portu mecburiliği getirdi. Avrupa’da satılacak Apple’ın iPhone’ları dahil birçok yeni jenerasyon elektronik eserde 2024 prestijiyle artık USB-C portu standart olacak. Avrupa Birliği bu adımıyla şahısların tek bir şarj aygıtı ile her eseri şarj edebilmesini hedefliyor, bu sayede çok şarj aygıtı üretimi ile bir müddet sonra çöpe çıkan şarj aygıtlarının ortadan kaldırılması hedefleniyor.
‘KENDİN YAP’ DÖNEMİ
Avrupa Birliği yalnızca bununla da yetinmiyor. Avrupa’da satılacak elektronik eserlerdeki batarya kullanımı ve prosedürünün değiştirilmesi de isteniyor ve bu mevzuda resmi adımlar atılıyor. Alınan kararlar doğrultusunda 2027 yılı prestijiyle Avrupa’da satışa sunulacak eserlerin bataryaları, kullanıcı tarafından rahatlıkla değiştirilebilir yapıda olacak. Burada eski cep telefonu devrindeki üzere art kapağı açıp rastgele bir alet kullanmadan batarya değişiminden bahsedilmiyor, yalnızca batarya değişiminin kullanıcı tarafından çarçabuk yapılması isteniyor. Bu isteniyor zira eskiyen bataryalar akıllı telefonlarda istenmeyen kapanmalara ve performans düşmesine yol açıyor. Tüketicilerin büyük kısmı, çok eski olmayan bir akıllı telefonun yalnızca batarya değişimi ile uzun yıllar kullanılabilecek performansa ulaşacağını bilmiyor. Bu adımıyla telefonların ömürlerini önemli oranda uzatmak isteyen Avrupa Birliği, tıpkı vakitte telefonlardaki pillerin daha etraf dostu yapılmasını da hedefliyor.
DEĞİŞİM MAKİNELERİ
Elektronik eserlerin hudutlu kaynakları korumak emeliyle uzun mühlet kullanımda kalması için son periyotta “kendin tamir et programları” da önemli halde öne çıkıyor. Örneğin teknoloji devi Apple, şahıslara şu an birçok eseri için yedek modül sağlıyor, konutta yapılabilmesi için modül değişim makineleri sağlıyor. Bu program sayesinde şahıslar aygıtlarını yenileyebiliyor ve ömrünü artırabiliyor. Şimdilik hala az sayıda ülkede olan bu altyapı hakkında Apple, “Dayanıklı, uzun ömürlü ve daha kolay onarılabilen eserler tasarlayarak müşterilerin kıymetini yıllar boyunca koruyan ve uzun müddet kullanabilecekleri eserlere sahip olmasını sağlıyoruz” açıklamasını yapıyor.
MODÜLER TASARIM
Bu süreci Güney Kore merkezli dev teknoloji firması Samsung da destekliyor, eserleri en başından modüler olarak tasarlayan isimlerin sayısı da sevindirici formda artıyor. Örneğin mevcut Nokia akıllı telefonları üreten Çinli HMD Küresel firması tamir konusunda otorite olmuş iFixit ile hoş bir iştirak kurdu ve “G42” ile “G22” isimlerini verdiği iki farklı akıllı telefon hazırladı. Haziran ayının başında tanıtılan Nokia G42 için ekran, pil ve şarj irtibat portu ile birlikte tamir kılavuzları ve öbür kimi kesimleri sunuluyor, modüler gövde sayesinde şahıslar telefonu yenileyerek ömrünü artırabiliyor. Bu mevzuda adım atan telefon dışındaki diğer alanlarda uzmanlaşmış isimler de bulunuyor. Örneğin kısa mühlet evvel satışa sunulan Framework Laptop 16, olağan bir masaüstü bilgisayar üzere modül değişimine müsaade veriyor, bu sayede alınan dizüstü hem özelleştirilebiliyor hem de bir sorun olduğunda rahatlıkla tamir edilebiliyor.
YENİLEME MERKEZLERİ
Hepsine ek olarak etrafa olumlu tesir etmek ismine kurulan yenileme merkezleri de gelecek için büyük değer arz ediyor. Türkiye’de de yasal olarak hizmet veren bu merkezler, daha ömrünü tam olarak tamamlamamış elektronik eserleri tekrar kullanıma sokarak, elektronik atıkları azaltma sürecine, yani etrafa önemli katkı sağlıyor. Kullanılmış teknolojik eserlerin tekrar kullanıma kazandırılması sahip olduğumuz kaynakların sürdürülebilirliği açısından epeyce kıymetli görülüyor ve bu yenileme sürecinin ülke iktisadına de katkısı oluyor. İktisada tekrar kazandırılan eserler sayesinde ithalat sayılarında düşme sağlanabiliyor.
ÇEVRECİ YAKLAŞIM
Genel olarak elektronik atıkların yarattığı sıkıntıları ortadan kaldırmak isteyen resmi kurumlar ve şirketler, bu alana önümüzdeki periyotta daha fazla değer verecekler. Global ısınma ile çaba kapsamında çevreci üretim yapılması yanında etrafa ziyan vermeyen eserler hazırlamak da gelecek kuşaklar için çok büyük kıymet arz ediyor. Eserlerini geri dönüştürülmüş kesimler ile üreten ve üretim sürecindeki enerjiyi yenilenebilir elektrik kullanarak sıfırlamak ismine büyük yatırımlar yapan dev firmaları, umarım etrafa olan tesirlerini her yıl daha az hale getiriler.